Verslag slotdag TubeSociety Project-2023
In de voorafgaande jaren hadden we al wat gespeeld met combinaties van buizen en halfgeleiders terwijl vorig jaar onze OTL versterker het grote voorbeeld was van een Bi-Hu versterker (buis-in en halfgeleider-uit). In 2023 zou juist de eindbuis met uitgangstrafo blijven bestaan, terwijl de stuurtrap volledig halfgeleider zou zijn; vandaar de HiBu-werknaam.
We besloten dat nu extra kennis van buizen en halfgeleiders nodig was, dus togen Sep Schiet en Joost Breed aan het werk en ontwikkelden prachtige lessen over transistoren en Mosfets en opamps. Met die kennis werd door de studenten de nieuwe HiBu versterkers gebouwd die we op deze slotdag hebben beoordeeld.
In de afgelopen jaren waren ook wat projecten gestart die door corona half waren afgerond en nu zo’n beetje klaar waren. Samen met de nieuwe HiBu’s waren er nu zoveel versterkers en mensen dat de slotdag niet meer in Menno’s lab paste. Daarom togen we weer naar het “De-Hege-Fonnen” theater in Lemmer. Zie hieronder een paar impressies van tafels met heel veel versterkers:
In mijn openingsrede herdacht ik het overlijden van Henk Huitema, die ons op veel te jonge leeftijd is ontvallen. Zijn voorversterker (uit 2006) is nu beschikbaar voor iedere TS-er om thuis beluisterd te worden; mail Menno of Martinus voor een ophaal-terugbreng-afspraak.
Na deze woorden startte de beoordeling van de HiBu-versterkers die door de eerstejaars waren gebouwd. Ik verwijs voor details naar de verslagen die de studenten hebben geschreven. We gebruikten een andere beoordelingsstrategie, want in het verleden wonnen steeds de oudejaars (met hun veel grotere ervaring). Daarom hebben we alleen de versterkers van de eerstejaars onderling vergeleken en die winnaar gefeliciteerd. Daar gaan we:
Clemens Schellens
Wat een optimistische vent en juist hem trof het ongeluk. Zijn versterker deed het niet goed, klonk muffig en halfzacht, helemaal niet zoals vooraf thuis. Nu komt het harde: er is op de slotdag geen tijd voor onderzoek en reparatie, dus werd zijn versterker niet beoordeeld. Terwijl Clemens zich ook nog opgeworpen had als notaris, voor het rechtvaardig tellen van de stemmen, welke taak hij vervolgens onaangedaan verrichtte. KLASSE !!. Zie het verslag dat na de vakantie hopelijk wordt voorzien van een verklaring waarom zijn versterker uitviel.
Verslag-1_HiBu-Clemens-Schellens.pdf
Jeroen Timmer
Jeroen mikte op twee sporen: een goede versterker maken en zelf koppel-condensatoren fabriceren, want hij had in Japan geleerd om speciale papiersoorten te maken. Lees zijn verslag waarin overduidelijk de rust van de Japanse cultuur en de zorgvuldige omgang met materialen zichtbaar worden.
Verslag-2 HiBu HATSUNE_Jeroen Timmer.pdf
Dick Kiers
Dick was steady bezig, een rots in de soms heel heftige branding, maar ook hij kreeg niet alles gratis, zie zijn verslag over zijn vastlooppunten en oplossingen.
Oscar van Kampen
Oscar was de eerste die zijn versterker werkend had. Ik zie hem nog verbaasd kijken dat alles het gewoon deed.
Oscar werd de winnaar van de eerstejaars. Hij kreeg niet alleen de handdruk plus statie-foto (de standaard beloning), maar ook een extra stimuleringsprijs van Linear-Audio eigenaar en audioXpress Technical Editor Jan-Didden
Zie voor verdere details zijn verslag dat omstreeks september 2024 zal worden aangeleverd.
Erik Timmerman
Zijn versterker kwam niet op tijd af. We hebben slechts een foto en een inleidend verslag. Na de vakantie verwachten we de nodige jubelkreten.
Verslag-5-NL_HiBu_Erik_Timmerman.pdf
Verslag-5-UK_HiBu_Erik_Timmerman.pdf
Roniel Scholma
2-e jaars, zie zijn verslag en foto; duidelijk een hoger niveau waar ik eerder al op wees. Hier is onmiskenbaar een grotere ervaring zichtbaar.
Verslag-6-NL_HiBu_Roniel_Scholma.pdf
Verslag-6-UK_HiBu_Roniel_Scholma.pdf
Erwin Reins
Erwin bouwt jaarlijks het publicatie-model van de versterker; zie de foto en het verslag. Ook hier is de grote ervaring van Erwin zichtbaar (waarom hij in het verleden meerdere keren de winnaar werd). Hoe rechtvaardig is het dus om de wedstrijd alleen tussen de eerstejaars te houden. Dat we daar niet eerder op zijn gekomen.
Verslag-7_HiBu_Erwin_Reins.pdf
Nabeschouwing
Het afgelopen TS-jaar was te intensief, teveel nieuws, teveel onderwerpen, teveel wat nog vanaf niks ontwikkeld moest worden. Denk aan de gestabiliseerde voedingen, de krankzinnig 130 V amplitude stuurspanning die de gekke 6AS7 (6N5P) triodes nodig hebben, het verloop van de ruststroominstelling waarom eigenlijk de VDV-Tentlabs auto-bias nodig is; het 2-e harmonische vervormingsgedrag van de THP210 was niet minimaal en leverde soms scherpe hoge s-klanken; enzovoort. Ik noem dit jaar wild en veeleisend, we renden achter onszelf aan. Daarbij was de sfeer uitdagend; steeds zag ik genieten en breeduit lachen. Conclusie: prikkelen tot aan de rand is helemaal zo slecht nog niet. Het heeft ons gestimuleerd en goedgedaan; we zijn weer helemaal wakker.
Uitstaande Projecten
Ik gaf al aan dat een aantal lopende projecten in dit jaar zijn afgerond, te beginnen met Joost Breed en daarna enige andere uitdagende versterkers. Ik bespreek deze nu.
160 Watt Hybrid-Amp-LE van Joost Breed
Het is misschien niet bij ieder bekend, dat Joost Breed vorig jaar grote invloed heeft gehad op de schematuur van onze OTL-versterker. Toen heeft hij daar voorbereidend fiks aan ontwikkeld en de mogelijkheden ervan waren volgens hem bij lange na niet volledig gebruikt. In zijn nieuwe verslag verhaalt hij van een versterker voor zijn vriend en hoe die stap voor stap steeds grotere en betere eigenschappen kreeg. Weliswaar halfgeleidertechniek, maar wat is daar mis mee als het de klankrijkdom van een buizenversterker bezit? Lees zijn uitgebreide verslag. Joost beschrijft het kort, maar tjonge: wat een breed en diepgaand en geslaagd project.
Het fraaie is dat Joost koos voor een live demonstratie. Hij speelde op zijn klassieke gitaar en gebruikte zijn nieuwe versterker voor de uitversterking in de theaterzaal. Dat gelukte en klonk uitmuntend. Nergens hoorde ik het geluid vervormen of vastlopen of onjuist klinken. Ook de klankbalans bleef volledig overeind. Met dit soort uitversterking heb ik als gitarist en gewezen theater en festival geluidtechnicus heel veel ervaring. Ik ken de zware eisen en Joost overtuigde met vlag en wimpel!! Zie zijn verslag voor meer details plus uitleg en adviezen. Ik ben danig onder de indruk. Klasse Joost ….. je verdient een heel groot compliment.
Verslag-8: Hybrid-Amp-LE Joost Breed
Verslag-8_Joost_Breed_Hybrid-Amp-LE.pdf
Willem Elgersma GM100-SE
Willem heeft een wat aparte eigenschap ontwikkeld. Hij speurt naar een bijzondere (vaak onbekende) eindbuis van groot formaat en maakt daarmee een geweldige buizenversterker van fikse afmetingen, met helder stralen licht van de gloeidraad. Vorig jaar zagen we al zijn nieuwste buis en Annemieke doopte hem toen de “Brandaris”. Nu was de nieuwe versterker van Willem net klaar; maandenlang was een precies werklijstje afgewerkt, en op de slotdag werkte de Brandaris voor het eerst in het openbaar. Willem krijgt bouwondersteuning, kan bijzondere componenten via het ETF-circuit (European Triode Festival) verkrijgen, alwaar ook dikke transformatoren te vinden zijn die je niet in de verkoop van Menno tegenkomt. Willem beschrijft zijn zoektocht en oplossingen en resultaten in zijn verslag. Opmerkelijk is dat hij in deze fase nog geen schema’s deelt, maar dat snap ik wel. Er moet nog het nodige geoptimaliseerd worden; vroegtijdige publicatie staat dat in de weg. Daarom, nog even geduld en wat we op de slotdag hoorden was opmerkelijk veelbelovend.
Willem in de machinekamer van de Brandaris
Nog even een schroefje hier en een pufje daar …
Toen kwam er licht in de duisternis
Verslag-9_Willem_Elgersma_Project_Brandaris.pdf
Albert Bogemans GM70-SE
Dat is een oude, hebben we die jaren geleden al niet gezien? Ja, correct. Het is de Albert-versie van een versterker project dat zo’n 6 jaar geleden is gestart in samenwerking met Bernd Bieg uit Duitsland. Arjen Verhoeff en Albert en Bernd hadden het plan opgevat om een super GM70 single ended versterker te maken. Bernd leverde schema en printen voor voeding en stuurschakeling en de uiteindelijke vormgeving werd aan ieder overgelaten. De versterker van Arjen kwam vorig klaar op het European Triode Festival in Baarlo. Naar ik weet heeft Arjen de versterker nog niet bij TubeSociety gedemonstreerd; die demo hebben we nog te goed. Ik hoor wel wanneer. Nu maken we de afronding van Albert mee.
Albert beschrijft in zijn verslag vooral de route en beweegredenen en ook de emotie, het hele proces, waarbij hij elektronica niet schuwt, maar toch wat voorzichtig op de achtergrond plaatst. Hij past het toe, met nadruk op de toegang die het verleent tot emotie. Ook hij versterkt geen schema’s. Ik (Menno) heb die van dit project allemaal wel in archief liggen, maar nu lijkt het me onjuist om daar een lang technisch verhaal aan te wijden. Laten we ons verheugen over de emoties die onze prachtige hobby oproept. Want Alberts versterker klonk overtuigend in Lemmer. Nog steeds vind ik dat Albert en Arjen en Bernd Bieg samen een TS-studiedag moeten gaan organiseren, ze hebben het me beloofd en ik wacht gewoon af.
Onze jongens aan het werk
Verslag-10_Albert_Bogemans_Fonk-GM70-SE.pdf
Remko Tieleman
Hij is regelmatig verrassend uit de hoek gekomen met te gekke ontwerpen waaraan hij nooit meet. Dit jaar had Remko bedacht om de Menno-Trans-SE18 versterker te voorzien van Lundahl C-kern uitgangstrafo’s. Normaal zie ik geen enkele reden om andere trafofabrikanten te promoten: koop toch vooral mijn Vanderveen trafo’s. Maar Remko wist me te overtuigen en ik geef op voorhand toe dat ik Lundahl hoog heb zitten (vanwege hun uitstekende fabricage en diepgaand wetenschappelijk onderzoek). Lees verslag-11 voor alle experimentele resultaten, waarbij hij uiteindelijk terechtkomt bij Dueland koppelconcensatoren en de Lundahl-OPT (typenummer onbekend).
Verslag-11_Remko_Tieleman_VDV-TRANS-SE18_met_Dueland-C_en_Lundahl-OPT.pdf
Robert-Jan Hoeksma
Bij hem geldt: “wie het kleine niet eert is het grote niet weert”. Oftewel: Robert-Jan richt zich op kleinere vermogens met een ongelooflijke klank- en detail-rijkdom. Twee bezoekers van de slotdag reageerden sterk op de demo van Robert-Jan, te weten Egbert en Leander Nijland. Zij zijn al jaren op zoek naar een bijzonder gedetailleerde weergave voor de muziek-gitaar-studie van Leander, waar de kleinste details een hoofdrol spelen. Ook andere bezoekers spraken me aan met opmerkingen als “wat klonk die versterker mooi”. Lees voor meer details zijn verslag en weet dat Robert-Jan nog midden in dit onderzoeksproject zit, waar hij de ervaringsregels moet ontdekken hoe je de gewenste detaillering het beste kunt bereiken.
Verslag-12 Robert-Jan Hoeksma: 45-SE-versterker
Verslag-12_Robert-Jan-Hoeksma_45-SE-versterker.pdf
Jacques van Eijk: De laatste Joop-300B-versterker
Enige jaren geleden overleed onze TS-kompaan Joop van Emden en toen waren Jacques en Menno nog over, achtergebleven met een aantal projecten die Joop had gestart. Jacques is vervolgens in overleg gegaan met Tjitske, de vrouw van Joop, of hij één van die projecten nog af mocht maken. Het betrof een 300B versterker waar kast en trafo’s en componenten in een doos klaarstonden. Tjitske vond het goed en op deze slotdag speelde de Joop-versterker voor het eerst in het openbaar. Dat was een emotioneel geladen moment en met gebroken stem bedankte Tjitske voor de grote inzet die Jacques had gepleegd. Zie de foto hoe de versterker er onder Jacques handen uit is gaan zien.
Wat hij allemaal gedaan heeft vind je terug in Verslag-13. Maar …. Dit verhaal is daarmee nog niet klaar, het is nog niet af. Op de één of andere manier heeft deze bijzondere versterker nog extra aandacht en zorg nodig. Er klopt iets niet, het bromniveau is te hoog en waar zit dat in? Het komende jaar ga ik (Menno) er ook mee bezig en als ik de oorzaak vind dan zal ik jullie erover berichten.
Verslag-13_Jacques_van_Eijk_de-Joop-300B-versterker.pdf
Afrondend
Ik laat nog een aantal foto’s zien, bijvoorbeeld van de prachtige Trans-PP80 gebouwd door Jan de Hond. Er was onduidelijkheid over een +/-8 Vdc voeding, die +/- 9 Vdc bleek te zijn. Net voor de slotdag werd dit ontdekt en kon Jan toch zijn versterker schitterend laten spelen. Of wat te denken van de slimme meetdoosjes van Simon Zwier (gelukkig heb ik daar een paar van in mijn lab). Ook waren er de nodige befaamde versterkers uit ons roemrijke verleden en nog meer moois zoals de aambeeld-versterker van Frans Rots.
Jan de Hond: Trans-PP80
Slimme Simon-meetkastjes
Aambeeld-versterker Frans Rots
De “oogst” van deze slotdag was groot, met een verfijnde selectie van hoogwaardige high-end TubeSociety apparatuur uit heden en verleden. Wat hebben wij veel prachtigs gemaakt!!
Nu dank ik ieder: TS-ers en Theater-Lemmer en muziekleveranciers en …… Zonder jullie was dit nooit ….. Soms moet je iets juist zonder woorden zeggen.
Heel fijne vakantie en tot spoedig ziens in September 2024 in mijn Hichtum lab.
De TS-2024 lesdata en inhouden verschijnen zo spoedig mogelijk op mijn website.
Hichtum 28-6-2024
Menno van der Veen
Sfeer foto’s (erop klikken voor vergroten).